Słodziki dla cukrzyków. Czym zastąpić cukier?

Osoby zmagające się z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej często szukają słodkich zamienników tradycyjnego cukru. Sprawdź, jakie słodziki dla cukrzyków można znaleźć na rynku i czy są bezpieczne dla zdrowia.

Z tego artykułu dowiesz się:

słodziki a cukrzyca

Słodziki dla cukrzyków – czy są zdrowe?

Diabetycy i osoby z innymi problemami z gospodarką węglowodanową, np. z insulinoopornością, zazwyczaj szukają alternatyw dla cukru. Często nie zastanawiają się jednak, jak oddziałują one na stężenie glukozy i insuliny oraz czy są korzystne dla zdrowia.

Zanim wybierzesz zamiennik cukru, zrób rozeznanie i sprawdź, jakie słodziki są dostępne na rynku. Niektóre alternatywy faktycznie będą pomocne, ale inne mogą Ci nawet zaszkodzić. Przed zakupem koniecznie poznaj dozwolone dzienne spożycie słodzików oraz wady i zalety poszczególnych produktów.

Jaki zamiennik cukru dla diabetyka?

Popularne słodziki dla cukrzyków to:

  • ksylitol,
  • erytrol,
  • stewia,
  • inulina,
  • fruktoza,
  • acesulfam K,
  • sacharyna,
  • aspartam.

Ksylitol

Ksylitol nazywany jest inaczej cukrem brzozowym. Pierwotnie pozyskiwany był właśnie z kory brzozy. Obecnie otrzymuje się go głównie przy wykorzystaniu mikroorganizmów, które przetwarzają niewykorzystywane części roślin (np. gałązki oliwne, skórkę od bananów, strąki soi, łodygi ryżu). Stosowany jest głównie jako składnik past do zębów, gum do żucia i cukierków bez cukru.

Ksylitol wstępnie wchłaniany jest w jelicie cienkim. Jego niestrawione części, po trafieniu do jelita grubego, stanowią pożywkę dla mikrobioty jelitowej.

Słodkość ksylitolu jest podobna do sacharozy, natomiast wartość energetyczna (2,4 kcal/g) dużo niższa. Dzięki temu świetnie sprawdza się jako zamiennik tradycyjnego cukru. Może być stosowany zarówno na zimno, jak i do potraw, które wymagają zastosowania wysokiej temperatury.

Jedynym ograniczeniem stosowania ksylitolu jest jego działanie przeczyszczające, obserwowane po spożyciu tej substancji w nadmiarze. Badania pokazują, że dobrze tolerowana dawka wynosi między 20 a 50 g dziennie. U każdej osoby zakres ten może być jednak nieco inny. Zaleca się stopniowe wprowadzanie ksylitolu do diety, ponieważ próg tolerancji cukru brzozowego może się zwiększyć.

Ksylitol świetnie sprawdza się u chorych na cukrzycę lub u osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. W porównaniu do zwykłego cukru powoduje mniejszy wyrzut insuliny. Może jednak nasilać objawy jelitowe u osób z zespołem jelita drażliwego (ZJD) lub zespołem przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO).

Erytrol

Erytrol to naturalna substancja słodząca występująca m.in. w:

  • kukurydzy,

  • owocach (np. winogronach, gruszkach, melonach),

  • grzybach,

  • produktach fermentowanych (np. sos sojowy, sery, sake).

Jest mniej słodki od tradycyjnego cukru – 60-80% stopnia słodkości sacharozy. Zawiera także znacznie mniej kalorii (0,2-0,4 kcal/1 g). Ma zerowy indeks glikemiczny i nie wpływa na stężenie glukozy oraz insuliny. Z tego względu może znaleźć się w diecie diabetyka.

Erytrol został uznany za całkowicie bezpieczny i dopuszczony do powszechnego użytku. Jednak w związku z tym, że jego proces produkcji cechuje się niską wydajnością (a co za tym idzie – wysoką ceną), nie jest szeroko używany w przemyśle spożywczym.

Tak jak w przypadku ksylitolu, jego nadmierne spożycie może objawiać się wzdęciami, bólem brzucha i biegunką. Uznaje się, że spożycie w ilości 0,5-1 g erytrolu na kilogram masy ciała w ciągu dnia nie powinno wywołać niepożądanych objawów. W praktyce jednak tolerancja na tę substancję słodzącą jest bardzo różna i warto ją przetestować.

Stewia

Stewia to pochodząca z Brazylii i Paragwaju roślina, której liście mają słodki smak. Stosowana jest jako alternatywna metoda leczenia cukrzycy. Dzieje się tak ze względu na jej potencjalne działanie hipoglikemizujące. Może ona także zwiększać działanie insuliny.

Stewia ma ponadto potencjał, by zmniejszać wchłanianie glukozy w jelicie cienkim i obniżać ciśnienie krwi. Dozwolone dawki stewii mogą jednak nie wykazywać takich efektów.

Swoje właściwości słodzące zawdzięcza glikozydom stewiolowym. To właśnie one wykorzystywane są do produkcji słodzików na jej bazie. Główną zaletą stewii jest wartość kaloryczna bliska zeru oraz słodkość 300-400 razy wyższa od tradycyjnego cukru.

Dopuszczalne dzienne spożycie wynosi 0-4 mg/kg masy ciała. Oznacza to, że wyższe dawki tej substancji mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie.

Stewia zachowuje stabilność w temperaturze do 200 stopni Celsjusza. Z tego względu świetnie sprawdza się jako zamiennik sacharozy nie tylko do deserów na zimno, ale także w wypiekach. Na rynku można kupić krzew stewii, jej suszone liście oraz słodziki w postaci tabletek i w formie płynnej.

czy słodziki podnoszą cukier

Inulina

To polisacharyd pozyskiwany z roślin, zaliczany do frakcji błonnika rozpuszczalnego. Najbogatsze jej źródło stanowią korzenie cykorii, topinambur, cebula, czosnek oraz banany.

Inulina nie podlega procesom trawienia. Z tego względu dociera w niezmienionej formie do jelita grubego, gdzie zostaje rozłożona przez bakterie jelitowe. Dzięki temu stanowi naturalny prebiotyk, odżywia mikrobiotę jelitową i wpływa na utrzymanie jej prawidłowego składu.

Badania pokazują, że dodatek inuliny może zwiększać wchłanianie wapnia oraz magnezu. Jej wartość energetyczna wynosi około 1,5 kcal/g. Wykazuje także działanie zagęszczające, a po połączeniu z gorącym płynem przyjmuje konsystencję budyniu.

Niestety jej słodkość jest niższa o około 70% od sacharozy. Sam dodatek inuliny może więc nie wystarczać do uzyskania słodkiego smaku na satysfakcjonującym poziomie. Ponadto zalecana dawka tej substancji to około 8-10 g. Większe ilości mogą wykazywać efekt przeczyszczający.

Fruktoza

Naturalnie występuje głównie w owocach. Jest także drugą, obok glukozy, składową sacharozy, czyli cukru, który kojarzymy z cukiernicy.

Swoją sławę jako zamiennik cukru zyskała dzięki niższemu indeksowi glikemicznemu i innej drodze metabolizmu niż glukoza. Uważano przez to, że nie będzie ona wpływała na stężenie glukozy we krwi. Niestety, podnosi jej stężenie i zwiększa wyrzut insuliny.

Na rynku pojawiało się wiele produktów przeznaczonych dla diabetyków, które były słodzone fruktozą. Obecnie wypierana jest ona przez słodziki syntetyczne, ksylitol czy stewię.

Stosowanie fruktozy oprócz wpływu na gospodarkę węglowodanową może także pogarszać parametry lipidowe, zwiększając stężenie triacylogliceroli.

Acesulfam K, sacharyna, aspartam – słodziki bez kalorii

Acesulfam K i aspartam są około 200 razy słodsze od sacharozy. Z kolei słodkość sacharyny jest blisko 500 razy wyższa od tradycyjnego cukru. Ich wartość energetyczna wynosi około 4 kcal/g. Wykorzystywane są jednak w tak małych dawkach, że uznaje się je za bezkaloryczne.

Czy słodziki podnoszą cukier?

Aspartam, sacharyna i acesulfam K nie podnoszą poziomu cukru we krwi. Obecnie uważa się, że kontrolowana konsumpcja słodzików, zgodna z dopuszczalnym dziennym spożyciem (ADI), jest bezpieczna.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) potwierdza bezpieczeństwo ich stosowania. Rekomenduje zastępowanie nimi sacharozy przez osoby z nadwagą i otyłością oraz z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

Dopuszczalne dzienne spożycie dla aspartamu wynosi 0-40 mg/kg masy ciała, dla sacharyny 0-5 mg/kg, a dla acesulfamu K 0-15 mg/kg masy ciała.

Niebezpieczeństwo ich stosowania może wynikać z tego, że aby uzyskać pożądaną słodycz, producenci artykułów spożywczych często używają kilku substancji jednocześnie. Ponadto nie podają oni informacji na opakowaniu, ile danego słodzika znajduje się w produkcie. Zjadając kilka różnych sztucznie słodzonych produktów, konsument nie ma świadomości, ile substancji słodzącej tak naprawdę spożył.

cukier

Słodziki a cukrzyca – podsumowanie

Na rynku obecnych jest wiele alternatyw dla tradycyjnego cukru. Znajdziesz te naturalne, takie jak stewia czy ksylitol, jak i syntetyczne, takie jak acesulfam K czy aspartam. Większość z nich nie ma negatywnego wpływu na zdrowie i jest bezpieczna w stosowaniu. Pamiętaj jednak o dozwolonych dawkach słodzików i nie przekraczaj ich.

Wciąż jednak lepszym rozwiązaniem jest odzwyczajenie się od słodkiego smaku i sięganie po alternatywne rozwiązania tylko w wyjątkowych sytuacjach.

Piśmiennictwo

  1. Mejia , Michelle Pearlman. Natural Alternative Sweeteners and Diabetes Management. Curr Diab Rep 2019; 21;19(12):142

Jak działa Peater ?

  • Cel odchudzania
    1.
    Opowiedz nam o sobie, swoich nawykach i stylu życia
  • ico-wegetarianska_sr.svg
    2.
    Wybierz dietę odpowiadającą Twoim potrzebom
  • Jadłospis z przepisami online
    3.
    Korzystaj z menu dopasowanego do Ciebie
  • Indywidualna dieta
    4.
    Po prostu jedz. Peater zadba o resztę
  • Spalanie kalorii w treningach
    5.
    Zaznacz swoje treningi. Peater zaktualizuje Twoje menu
  • Dietetyk online na czacie
    6.
    Masz pytania? Porozmawiaj z dietetykiem