Popularne diety odchudzające (głodówki, monodiety, dieta Dukana i inne) – czy na pewno są zdrowe?

Popularne diety odchudzające. Czy są bezpieczne dla zdrowia?

się wszelkimi dietami, których autorzy obiecują szybkie i spektakularne efekty. To przyciąga wiele osób marzących o szybkiej utracie wagi. Czy takie modele żywienia są jednak korzystne dla zdrowia? W rzeczywistości efekty tych diet mogą być krótkoterminowe, a ich długofalowy wpływ na organizm – negatywny.

Warto pamiętać, że najlepszą metodą utraty zbędnych kilogramów jest zmiana nawyków żywieniowych na prozdrowotne i włączenie aktywności fizycznej. Wszelkie alternatywne diety mogą przynieść niekorzystne skutki uboczne dla zdrowia. Choć kuszą obietnicami szybkiego zrzucenia wagi, często prowadzą do osłabienia organizmu, niedoborów żywieniowych czy problemów z metabolizmem.

Przykłady diet odchudzających

Do popularnych diet odchudzających, które nie są bezpieczne dla zdrowia, należą:

• diety oczyszczające,
• głodówki,
• monodiety,
• diety wysokobiałkowe (dieta Dukana),
• diety niskowęglowodanowe (ketogeniczne).

Diety oczyszczające

Dieta oczyszczająca bywa często stosowana jako pierwszy etap diety odchudzającej. Podejście takie nie ma jednak podstaw naukowych.

Każdego dnia w Twoim organizmie toczą się procesy umożliwiające systematyczne pozbywanie się ubocznych produktów przemiany materii. Biorą w nich udział między innymi wątroba, nerki, płuca czy skóra. Procesy oczyszczania możesz wspomóc poprzez zdrową i zbilansowaną dietę. Nie ma potrzeby wprowadzania restrykcyjnych diet oczyszczających, które bywają niebezpieczne.

Rekomendowane przy dietach oczyszczających produkty czy potrawy (np. warzywa, owoce, soki, zupy) warto włączyć do swojego planu odżywiania, ale nie komponować z nich całej diety.

Obietnica niezwykle szybkich rezultatów diet oczyszczających powoduje, że wiele osób z chęcią po nie sięga. Stosowanie ich może jednak przynieść więcej szkód niż pożytku.

Głodówki

Głodówki są czasową rezygnacją z przyjmowania pokarmów. Wiele osób uważa, że mają one właściwości oczyszczające lub odkwaszające. Organizm człowieka posiada jednak mechanizmy regulujące takie procesy, przez co diety tego rodzaju są zbędne.

Posty i długotrwałe przerwy bez pokarmów mogą przyczynić się do spadków glikemii. To przekłada się m.in. na wzrost apetytu, szczególnie na wysokowęglowodanowe i wysokotłuszczowe przekąski.

Diety o tak dużej restrykcji kalorycznej są niedoborowe w składniki odżywcze. Może być to potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia. Głodówki i innego rodzaju diety oczyszczające dadzą efekt w postaci utraty kilogramów, ale będzie on krótkotrwały.

Monodiety

Monodiety oparte są zazwyczaj na jednym bądź kilku składnikach. Do diet jednoskładnikowych zaliczyć można m.in. dietę kapuścianą, owsianą, jabłkową czy ryżową.

Niektóre z nich dopuszczają włączenie do jadłospisu również produktów z innych grup. Taka dieta jest jednak wciąż mocno ograniczona i eliminuje wiele cennych składników.

Dieta niskokaloryczna

Diety opierające się na wąskiej grupie artykułów spożywczych dostarczają często także zbyt niską liczbę kalorii. Co gorsza, nie są one dostosowane do indywidualnych potrzeb.

Zastosowanie diety o zbyt dużym deficycie kalorycznym może prowadzić do gwałtownego spadku masy ciała. Będzie to jednak pozorna utrata kilogramów. Dlaczego?

• Diety niskokaloryczne zmniejszają zapasy glikogenu w organizmie, a wraz z nim pozbawiają dużej ilości wody.

• Gwałtowny spadek kilogramów na wadze będzie także wynikiem opróżnienia jelit.

• Długotrwałe stosowanie takich diet może przełożyć się również na utratę masy mięśniowej i efekt jo-jo tuż po zakończeniu kuracji.

Diety o dużym deficycie kalorycznym i ubogim asortymencie produktów, stosowane przez dłuższy czas, mogą spowodować także niedobory witamin i składników mineralnych. Ich efektem będzie na przykład złe samopoczucie, pogorszenie stanu zdrowia czy wyglądu skóry.

Chociaż efekty tych diet mogą być dla wielu osób zadowalające, należy pomyśleć o ich długofalowych skutkach.

Diety wysokobiałkowe (dieta Dukana)

Najpopularniejszą dietą o wysokiej zawartości białka jest dieta Dukana. W tym sposobie odżywiania znacznie ogranicza się spożycie źródeł węglowodanów (głównie produktów zbożowych) na rzecz pozostałych makroskładników (białka oraz tłuszczu).

W diecie Dukana kluczowy jest dobór produktów i sposób przygotowywania posiłków. Autor zaleca jedzenie przede wszystkim mięsa (drobiu, cielęciny i wołowiny), ryb i owoców morza oraz produktów nabiałowych.

Ten model żywienia z wielu przyczyn nie powinien być polecany osobom odchudzającym się.

• Opieranie diety głównie na produktach wysokobiałkowych obciąża nerki oraz wątrobę.
• Długotrwałe stosowanie tego sposobu odżywiania może skutkować niedoborem składników mineralnych i witamin. Nie uwzględnia on produktów bogatych w składniki niezbędne dla prawidłowego odżywienia organizmu. Brak w nim produktów zbożowych (pieczywa, kasz, ryżu), warzyw, owoców, pestek i orzechów, nasion roślin strączkowych.
• Dodatkowo stosowanie tej diety może przełożyć się na wystąpienie takich objawów jak bóle głowy i złe samopoczucie.

Diety niskowęglowodanowe (dieta keto)

Diety niskowęglowodanowe (ang. low carb), a przede wszystkim ich najbardziej restrykcyjna wersja – dieta ketogeniczna – wciąż cieszą się dużą popularnością.

Kojarzona jest ona głównie z błyskawiczną redukcją masy ciała, poprawą samopoczucia czy zmniejszonym uczuciem głodu. Zainteresowanie dietą ketogenną spowodowane jest również większym uczuciem sytości przez osoby, które ją stosują.

Dieta ketogeniczna charakteryzuje się wysoką podażą tłuszczu (>50% energii) i bardzo niską węglowodanów (5-10% wartości energetycznej diety lub <50 g węglowodanów/dobę).

Celem tego sposobu żywienia jest zmiana podstawowego źródła pozyskiwania energii z glukozy (węglowodanów) na alternatywne ciała ketonowe (powstające z tłuszczów).

Zakaz spożywania węglowodanów automatycznie zmniejsza asortyment produktów, po jakie można sięgnąć na diecie keto, w tym również słodyczy. Sprzyja to procesowi utraty masy ciała.

Stosowanie diety ketogenicznej może przyczynić się jednak do wystąpienia wielu niepożądanych skutków. Począwszy od objawów „keto grypy”, przez dwodnienie, brak apetytu, aż po poważne niedobory witamin i składników mineralnych.

Długoterminowe stosowanie tej diety niesie ryzyko zaburzeń gospodarki węglowodanowej oraz lipidowej. Może się ona przyczynić również do objawów ze strony przewodu pokarmowego, tj. do powstania zaparć.

Towarzystwa żywieniowe polecają dietę ketogeniczną wyłącznie dla osób z padaczką lekooporną. Niektórzy specjaliści rekomendują ją jednak także w chorobie Alzheimera czy w zespole metabolicznym. Niekiedy sięgają po nią również sportowcy. Nie ma jednak dowodów na skuteczność ketozy w takich przypadkach.

Wprowadzanie diety niskowęglowodanowej można rozważyć w niektórych indywidualnych sytuacjach, ale należy to robić zawsze pod ścisłą opieką dietetyka lub lekarza.

Osoby z chorobami nerek, wątroby i trzustki nie powinny nigdy stosować takiego sposobu żywienia. Pamiętaj również, że nie jest to model odżywiania na całe życie.

Najpopularniejsze diety odchudzające – czyli te, których nie należy stosować

Efekty obiecywane przez popularne diety odchudzające brzmią bardzo zachęcająco. Niestety, zazwyczaj są krótkotrwałe. Takie sposoby żywienia najczęściej nie sprzyjają zdrowiu i szczupłej sylwetce na dłuższą metę.

Stosowanie niektórych z tych diet można rozważyć w określonych przypadkach, pod skrupulatną kontrolą dietetyka lub lekarza. Dotyczy to na przykład diety ketogenicznej. Pamiętaj jednak, że nie jest to model żywienia odpowiedni dla wszystkich.

Do popularnych diet odchudzających warto mieć dystans i opierać swoją wiedzę na aktualnym stanowisku naukowym. Jeśli chcesz schudnąć, najlepiej skonsultuj się z dietetykiem lub skorzystaj z aplikacji peater.

W aplikacji wyznaczysz swój cel (np. utrata wagi) i wybierzesz dietę odpowiednią dla siebie. Będziesz mieć też dostęp do czatu z dietetykiem, z którym możesz się kontaktować, kiedy tylko zechcesz. Skorzystasz z jadłospisu dopasowanego specjalnie do Ciebie i zgubisz zbędne kilogramy, jeśli tylko taki jest Twój cel. Przede wszystkim jednak będziesz mieć pewność, że Twoja dieta jest zbilansowana i zdrowa.

Piśmiennictwo

1. Hall KD, Bemis T, Brychta R, et al. Calorie for Calorie, Dietary Fat Restriction Results in More Body Fat Loss than Carbohydrate Restriction in People with Obesity. Cell Metab 2015; 22 (3): 427-436

2. Cudnoch-Jędrzejewska A., Niedziela M., Szczepańska-Sadowska E.: Równowaga kwasowa-zasadowa – wybrane aspekty. W: Konturek: Fizjologia człowieka. Red. Brzozowski T. wyd. 3, 479-482

3. Soenen S, Bonomi AG, Lemmens SGT, et al. Relatively high-protein or “low-carb” energy-restricted diets for body weight loss and body weight maintenance? Physiol Behav. 2012;107(3):374–80

4. Gibson AA, Seimon R V., Lee CMY, et al. Do ketogenic diets really suppress appetite? A systematic review and meta-analysis. Obes Rev 2015;16(1):64-76

5. Ting R, Dugré N, Allan GM, Lindblad AJ. Ketogenic diet for weight loss. Can Fam Physician 2018;64(12):906

6. Bueno NB, De Melo ISV, De Oliveira SL, Da Rocha Ataide T. Very-low-carbohydrate ketogenic diet v. low-fat diet for long-term weight loss: A meta-analysis of Randomised controlled trials. Br J Nutr 2013;110(7):1178-1187