Zalety diety ketogenicznej
Dieta ketogeniczna zdobywa coraz większą popularność. Jej korzenie sięgają początku XX wieku, kiedy była stosowana w leczeniu padaczki. Dziś wybierają ją często osoby, które chcą schudnąć, ale nie tylko. Budzi także zainteresowanie pacjentów, którzy szukają sposobów na poprawę zdrowia metabolicznego, alternatywnych sposobów na kontrolę cukrzycy, poprawę funkcji poznawczych czy zwiększenie energii.
Jej główne założenie, czyli ograniczenie węglowodanów na rzecz tłuszczów, sprawia, że organizm zaczyna czerpać energię głównie z ketonów. Wywołuje specyficzny stan metaboliczny – stan ketozy. Taki sposób odżywiania, choć kontrowersyjny, może przynieść wiele korzyści zdrowotnych.
Jakie są zalety diety ketogenicznej, potwierdzone badaniami naukowymi?
- Utrata masy ciała
- Poprawa w kontroli glikemii
- Leczenie lub zmniejszanie objawów chorób neurologicznych
- Poprawa profilu lipidowego
- Zwiększenie energii i poprawa koncentracji
Utrata masy ciała
Jednym z głównych powodów popularności diety ketogenicznej jest jej skuteczność w odchudzaniu. Ze względu na ograniczoną podaż węglowodanów i zwiększone spożycie tłuszczów, organizm spala zmagazynowany tłuszcz jako źródło energii. Dodatkowo ketoza hamuje apetyt poprzez modulację poziomów hormonów głodu, takich jak grelina i leptyna, co może ułatwiać kontrolę nad kaloriami.
Poprawa w kontroli glikemii
Dieta ketogeniczna bywa szczególnie korzystna dla osób z cukrzycą typu 2 lub insulinoopornością. Redukcja spożycia węglowodanów prowadzi do zmniejszenia wahań poziomu glukozy we krwi i zapotrzebowania na insulinę, co pomaga w stabilizacji glikemii.
Leczenie lub zmniejszanie objawów chorób neurologicznych
Dieta ketogeniczna jest od dawna stosowana w leczeniu padaczki lekoopornej, szczególnie u dzieci. W ostatnich latach badania sugerują, że może ona mieć korzystne działanie także w innych chorobach neurologicznych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy stwardnienie rozsiane. Mechanizm ten jest związany z neuroprotekcyjnym działaniem ciał ketonowych.
Poprawa profilu lipidowego
Choć dieta ketogeniczna dostarcza dużych ilości tłuszczów, niektóre badania wskazują, że może prowadzić do poprawy profilu lipidowego, zmniejszając poziom triglicerydów i zwiększając poziom HDL („dobrego” cholesterolu). Wynika to z redukcji węglowodanów, co ogranicza syntezę tłuszczów w organizmie.
Zwiększenie energii i poprawa koncentracji
Po okresie adaptacji do diety keto, wiele osób zgłasza poprawę koncentracji, bardziej stabilny poziom energii oraz mniejszą senność po posiłkach. Jest to związane z równomiernym dostarczaniem energii przez ciała ketonowe, w przeciwieństwie do nagłych skoków glukozy po spożyciu węglowodanów.
Wady diety ketogenicznej
Pomimo licznych korzyści zdrowotnych, dieta ketogeniczna wiąże się także z pewnymi istotnymi ograniczeniami i ryzykiem. Wynikają one z restrykcyjnego charakteru oraz znaczącej zmiany w proporcjach makroskładników. Mogą wpływać na funkcjonowanie organizmu w sposób, który nie zawsze jest korzystny, szczególnie w długoterminowej perspektywie.
Zanim zdecydujesz się na wdrożenie tego rodzaju diety, weź pod uwagę potencjalne wady. Mogą one mieć negatywny wpływ na Twoje zdrowie i samopoczucie, zwłaszcza bez odpowiedniego nadzoru specjalisty.
Jakie są wady diety ketogenicznej?
- Problemy z dostarczeniem pełnowartościowych składników odżywczych
- Ryzyko dla układu sercowo-naczyniowego
- Ograniczenia w sporcie
- Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych
- Problemy trawienne
- Ograniczenia społeczne i kulturowe
Problemy z dostarczeniem pełnowartościowych składników odżywczych
Ograniczenie lub wyeliminowanie wielu grup produktów spożywczych (owoców, warzyw skrobiowych czy pełnoziarnistych produktów zbożowych) może prowadzić do niedoborów. Dotyczy to witamin i minerałów, zwłaszcza witaminy C, witaminy D, magnezu, wapnia i potasu. W efekcie długotrwałe stosowanie diety ketogenicznej może wymagać suplementacji.
Ryzyko dla układu sercowo-naczyniowego
Mimo że niektóre osoby doświadczają poprawy profilu lipidowego, inne mogą odnotować wzrost poziomu cholesterolu LDL („złego” cholesterolu). Na diecie keto rośnie także ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Długotrwałe spożywanie dużych ilości tłuszczów nasyconych (np. z czerwonego mięsa czy masła) może nasilać ten efekt.
Ograniczenia w sporcie
W sportach wytrzymałościowych, takich jak maraton czy kolarstwo długodystansowe, glikogen przechowywany w mięśniach i wątrobie stanowi podstawowe źródło energii. Dieta ketogeniczna, z bardzo niską zawartością węglowodanów, prowadzi do znacznego zmniejszenia zapasów glikogenu.
Może to negatywnie wpływać na wydolność sportowca w trakcie intensywnych treningów i zawodów. Organizm ma bowiem ograniczoną zdolność do szybkiego uwalniania energii z tłuszczów w porównaniu do węglowodanów.
Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych
Ze względu na wysoki udział tłuszczów, dieta keto prowadzi często do zwiększonego spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych. Pochodzą one głównie z produktów zwierzęcych, takich jak mięso, masło i pełnotłuste produkty mleczne. Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych może sprzyjać stanom zapalnym w organizmie. Są one związane z rozwojem wielu chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, cukrzyca typu 2, a nawet niektóre nowotwory.
„Keto-grypa”
W początkowej fazie stosowania diety ketogenicznej wiele osób doświadcza tzw. „keto-grypy”, czyli zespołu objawów, takich jak zmęczenie, bóle głowy, nudności, zawroty głowy i problemy z koncentracją. Są one wynikiem adaptacji organizmu do nowych źródeł energii oraz utraty elektrolitów. Zazwyczaj objawy te mijają po kilku dniach, ale mogą być uciążliwe.
Problemy trawienne
Ograniczenie błonnika, który występuje w pełnoziarnistych produktach zbożowych, warzywach i owocach, może prowadzić do problemów z zaparciami. Długotrwały brak błonnika zwykle negatywnie wpływa na mikroflorę jelitową.
Ograniczenia społeczne i kulturowe
Dieta ketogeniczna może być trudna do utrzymania w dłuższym okresie ze względu na konieczność ścisłego kontrolowania spożywanych pokarmów. Społeczne sytuacje, takie jak wyjścia do restauracji, imprezy rodzinne czy spotkania towarzyskie, mogą stanowić wyzwanie dla osób na diecie keto
Komu polecana jest dieta keto?
Dieta ketogeniczna bywa bardzo skuteczna w leczeniu i kontrolowaniu niektórych schorzeń. Zazwyczaj zaleca się ją w następujących przypadkach:
- Padaczka lekooporna – szczególnie u dzieci.
- Cukrzyca typu 2 – w celu kontroli poziomu cukru we krwi i poprawy wrażliwości na insulinę.
- Nadwaga i otyłość – zwłaszcza w przypadkach, gdzie inne diety okazały się nieskuteczne.
- Hipertriglicerydemia – podniesione stężenie trójglicerydów, które zazwyczaj wynika z zaburzeń gospodarki węglowodanowej.
Kto nie powinien stosować diety ketogenicznej?
Dieta ketogeniczna nie jest odpowiednia dla wszystkich. Nie powinny jej stosować:
- Osoby z chorobami wątroby – wątroba jest kluczowa w produkcji ciał ketonowych. Osoby z niewydolnością wątroby mogą mieć trudności z jej prawidłowym funkcjonowaniem na diecie keto.
- Osoby z chorobami trzustki – ostrym i przewlekłym stanem zapalnym, torbielami i kamicą trzustki.
- Osoby z wrodzonymi wadami przemian tłuszczów i białek – pierwotny niedobór karnityny, porfiria, niedobór kinazy pirogronianowej.
Czy dieta keto jest zdrowa?
Trudno jednoznacznie ocenić, czy dieta keto jest zdrowa. Zależy to w dużej mierze od kontekstu zdrowotnego danej osoby oraz sposobu jej stosowania.
Dieta ta może przynosić korzyści w leczeniu niektórych schorzeń, a także sprzyjać utracie masy ciała w krótkim okresie. Długotrwałe stosowanie diety wysokotłuszczowej, ubogiej w węglowodany, wiąże się jednak z pewnym ryzykiem. Dla niektórych grup osób jest ona nawet bezwzględnie zakazana.
Jeśli rozważasz zastosowanie diety ketogenicznej, najlepiej skontaktuj się najpierw ze specjalistą, lekarzem lub dietetykiem klinicznym. Ekspert doradzi Ci, czy Twoim przypadku ten model żywienia przyniesie korzyści, czy raczej narazi Cię na niepotrzebne ryzyko zdrowotne.
Decydując się na dietę ketogeniczną, pamiętaj, że wymaga ona dużej samokontroli i wytrwałości. W jej założenia wpisane są liczne restrykcje, a każde odstępstwo może zniweczyć efekty.
Bibliografia:
- Khalid, K., Apparow, S., Mushaddik, I. L., Anuar, A., Rizvi, S. A., & Habib, A. (2023). Effects of Ketogenic Diet on Reproductive Hormones in Women With Polycystic Ovary Syndrome. Journal of the Endocrine Society, 7(10), bvad112.
- Dowis, K., & Banga, S. (2021). The Potential Health Benefits of the Ketogenic Diet: A Narrative Review. Nutrients, 13(5), 1654.
- Batch, J. T., Lamsal, S. P., Adkins, M., Sultan, S., & Ramirez, M. N. (2020). Advantages and Disadvantages of the Ketogenic Diet: A Review Article. Cureus, 12(8), e9639.
- Muscogiuri, G., Barrea, L., Laudisio, D., Pugliese, G., Salzano, C., Savastano, S., & Colao, A. (2019). The management of very low-calorie ketogenic diet in obesity outpatient clinic: a practical guide. Journal of translational medicine, 17(1), 356
